Kiedy amortyzacja w butach biegowych pomaga, a kiedy szkodzi?
Buty z maksymalną amortyzacją zrewolucjonizowały świat biegania. Dzięki grubej warstwie pianki pod stopą oferują wyjątkowy komfort i ochronę, szczególnie na twardych nawierzchniach. Jednak ich rosnąca popularność rodzi pytanie – czy zawsze są korzystne? Analizujemy, kiedy warto sięgnąć po mocno amortyzowane buty, a kiedy mogą one bardziej zaszkodzić niż pomóc.
Czym jest amortyzacja w butach biegowych?
Buty z maksymalną amortyzacją to modele z grubą warstwą pianki (często 30 mm lub więcej), których zadaniem jest tłumienie wstrząsów i ochrona stawów. Najpopularniejsze technologie to:
-
ZoomX (Nike) – bardzo lekka pianka o wysokim zwrocie energii,
-
FF Blast+ (Asics) – dynamiczna amortyzacja łącząca miękkość z responsywnością,
-
ProFly X (Hoka One One) – kombinacja miękkiej warstwy górnej i sprężystej dolnej.
Modele tego typu często mają również rocker midsole – specjalnie zakrzywioną podeszwę wspomagającą przetoczenie stopy, oraz szeroką podstawę zwiększającą stabilność.
Kiedy amortyzacja działa na naszą korzyść?
1. Podczas długich biegów i maratonów
Na dystansach powyżej 15–20 km, kiedy mięśnie zaczynają się męczyć, a technika biegu ulega pogorszeniu, amortyzacja może odgrywać kluczową rolę. Pomaga redukować przeciążenia i spowalnia narastanie zmęczenia.
2. Przy bieganiu po twardych nawierzchniach
Asfalt, beton, kostka brukowa – to nawierzchnie, które nie wybaczają błędów technicznych. Mocna amortyzacja może chronić kolana, biodra i dolne plecy przed mikrourazami.
3. W czasie powrotu po kontuzji
Po urazach układu ruchu, szczególnie ścięgien Achillesa, stawu skokowego lub kolan, dodatkowa amortyzacja może odciążyć uszkodzone struktury i umożliwić bezpieczny powrót do aktywności.
4. Dla osób z większą masą ciała
Biegacze z nadwagą często doświadczają większych przeciążeń przy lądowaniu. Buty z grubą podeszwą mogą znacząco zmniejszyć nacisk na stawy i poprawić ogólne wrażenia z biegu.
Kiedy amortyzacja może zaszkodzić?
1. Osłabienie mięśni stabilizujących
Zbyt częste bieganie w mocno amortyzowanych butach może prowadzić do osłabienia mięśni stóp, łydek i pośladków. Mięśnie te przestają pracować efektywnie, ponieważ amortyzacja przejmuje część ich funkcji.
2. Pogorszenie propriocepcji
Gruba podeszwa ogranicza czucie podłoża. To oznacza mniejszą precyzję ruchów i wolniejsze reakcje w zmiennym terenie. Szczególnie na szlakach lub przy szybkich zmianach kierunku może to prowadzić do skręceń lub upadków.
3. Zaburzenia techniki biegu
Badania pokazują, że niektórzy biegacze zmieniają sposób lądowania – z lądowania na śródstopiu na piętę – pod wpływem grubych i miękkich butów. Może to prowadzić do nowych przeciążeń, zwłaszcza w okolicach kolan.
4. Brak adaptacji do zmiennego terenu
Biegacze, którzy korzystają wyłącznie z miękkich butów, mogą mieć trudności w przejściu do bardziej naturalnych warunków, takich jak trail czy biegi boso po trawie. Mięśnie nie są wtedy odpowiednio przygotowane do pracy w różnorodnym środowisku.
Jak znaleźć równowagę?
1. Różnorodność obuwia
Najlepszym podejściem jest rotacja butów – stosowanie różnych modeli w zależności od rodzaju treningu. Przykład:
-
Buty maksymalne – na długie wybiegania i dni regeneracyjne,
-
Buty tradycyjne – na treningi tempowe i interwały,
-
Buty minimalistyczne – na krótkie rozbiegania i trening siły stopy.
2. Ćwiczenia wzmacniające stopy
Dodaj do planu treningowego ćwiczenia na bosaka, np. marsz po żwirze, wspięcia na palce, chwytanie ręcznika palcami stóp. Pomagają one utrzymać sprawność mięśni stabilizujących.
3. Biegi boso lub w butach typu barefoot
Okazjonalne biegi na miękkim podłożu bez amortyzacji (np. po trawie) poprawiają czucie ciała i wzmacniają mięśnie, które w butach są „uśpione”.
Podsumowanie
Amortyzacja to potężne narzędzie w arsenale biegacza, ale jak każde narzędzie – musi być używana świadomie. Pomaga w długich biegach, na twardych nawierzchniach i w okresie rekonwalescencji, ale może też prowadzić do osłabienia mięśni i zaburzenia naturalnej biomechaniki. Kluczem jest zróżnicowany trening i świadome podejście do doboru obuwia. Równowaga między komfortem a funkcjonalnością to najlepszy sposób na długotrwałe, zdrowe bieganie.
Źródła:
-
Becker, J., & Borgia, B. (2020). Muscle Activation and Gait Mechanics with Maximalist Running Shoes. Journal of Sports Science.
-
Strona producenta Hoka One One: https://www.hoka.com
-
Strona producenta Asics: https://www.asics.com
-
Nike Research Lab: https://www.nike.com/innovation
